GMS-geschiedenis; Leo Moonen

Enkele jaren geleden waren we voor het eerst op bezoek bij de schoonouders van onze dochter. Zij wonen in een kleine stad in het midden van Zweden. Na enkele dagen wilde ik een wandeling maken om de omgeving te verkennen. Om niet te verdwalen vroeg ik de naam van de straat waar ze woonden, zodat ik die in Google maps kon invoeren. ‘Olav Brandveg’, was het antwoord. Olav Brandweg. Toen ik vroeg wat Olav Brand gedaan had, dat hij een straatnaam verdiende, begonnen ze te lachen. ‘We wonen hier nu al ruim dertig jaar en hebben ons dat nog nooit afgevraagd. We weten het niet.’

Ook in GMS hebben we straatnamen waarbij het niet meteen duidelijk is over wie of wat het gaat en waarom deze naam aan de straat is gegeven. Een daarvan is de Leo Moonenstraat.

Leo Moonen (1895-1945): een held, een heilig priester, een vurig patriot

Van Musschemigerbeek naar bisschoppelijk paleis

Jan Leonard (Leo) Moonen wordt op 31 augustus geboren in wat dan Musschemigerbeek wordt genoemd. Afgaande op het latere woonadres van de familie Moonen ligt hun huis aan de westkant van de Schelsberg, onderaan bij de stoplichten. De huizen staan er nog steeds.

Leo is het eerste kind van Johannes Hubertus (Jan) Moonen en Maria Gertrudis Hubertina Bindels. Uiteindelijk krijgen zij in totaal vijf kinderen. Zoals in veel katholieke arbeidersgezinnen uit die tijd is de oudste zoon kandidaat om geestelijke te worden. Zo ook bij Jan en Maria Moonen. Op 2 april 1923, Tweede Paasdag, is het zover. In de kerk van de parochie waar hij is geboren en gedoopt, de Sint Pancratiuskerk, draagt Leo Moonen zijn eerste Heilige Mis op. De zondag erna doet hij dit in de rectoraatskerk aan de Sittarderweg, op een steenworp afstand van zijn ouderlijk huis.

In de jaren dertig wordt Leo secretaris van bisschop Lemmens. Als de legers van Hitler ons land overvallen en bezetten, weigert de Limburgse bisschop iedere medewerking met de mannen van de Duitse leider. Hij roept de mensen in zijn bisdom op dit ook te doen. Veel lagere geestelijken en gewone gelovigen geven daaraan gehoor.

Oom Leo

De man die in de praktijk het katholiek Limburgse verzet gaat leiden, is Leo Moonen. Voor ‘oom Leo’, zoals Moonen in verzetskringen wordt genoemd, is hulp bieden aan joden, onderduikers en vervolgden een christelijke plicht, een goddelijk gebod voor een gelovige. Op 10 augustus 1944 wordt hij gearresteerd en naar kamp Vught gebracht.

Een week later staan de Geallieerden aan de Nederlandse grens. Kamp Vught wordt ontruimd. Een deel van de gevangenen wordt geëxecuteerd. De overlevenden worden naar de kampen in oosten gebracht. Moonen komt terecht in Sachsenhausen, bij Berlijn. Door de Russische opmars worden de gevangenen begin 1945 vandaar naar het westelijker gelegen Bergen-Belsen gebracht. Daar sterft Leo Moonen op 2 april aan typhus.

In herinnering

Op maandag 29 april 1946 wordt in de rectoraatskerk aan de Sittarderweg te Heerlen de eerste jaardienst gehouden voor Leo Moonen. Bisschop Lemmens is ook aanwezig. In Roermond komt er in hetzelfde jaar nog een ‘Secretaris Moonenstraat’. 

Eind jaren veertig krijgt Maastricht een Leo Moonenstraat in het Heugemerveld. De gemeente Heerlen besluit op 7 september 1953 de verbindingsweg tussen de Grasbroekerweg en de Sittarderweg, gelegen op zo’n 500 meter van Moonens geboorteplek, te vernoemen naar ‘haar zoon’ die zijn inzet voor de onderdrukten en vervolgden met de dood heeft moeten bekopen. De bekendmaking gebeurt op de bevrijdingsdag van Heerlen. Twee jaar eerder is op het Zwartbroekplein in Roermond door prins Bernhard het Limburgs Verzetsmonument onthuld. Het beeld, een werk van Charles Vos, toont een groep angstige mensen, die worden geleid door twee fier staande mannen, te weten Leo Moonen en Jan Hendrikx, de leiders van het Limburgse verzet.

Marcel J.M. Put

Een uitgebreidere versie van dit verhaal kunt u lezen op: https://www.ouweleem.nl/news/leo-moonen-(1895—1945)

Heeft u opmerkingen, aanvullingen of vragen naar aanleiding van mijn verhaal? Mail me dan op info@ouweleem.nl